Hoe zat het ook alweer met rente?

Onlangs heeft de Hoge Raad geoordeeld dat een debiteur ook handelsrente moet betalen als er geen factuur is verstuurd aan de debiteur, maar wel een gelijkwaardig betalingsverzoek.1 Deze beslissing vormt een mooie aanleiding om het begrip 'rente' eens af te stoffen.

Rente is de fixatie van de schade die een crediteur lijdt doordat de debiteur de verschuldigde geldsom niet betaalt. Om ingewikkelde discussies te voorkomen over de vraag of de crediteur wel echt schade lijdt en, zo ja, hoe hoog die schade dan is, heeft de wetgever bepaald dat bij te late betaling een vastgesteld rentebedrag (zijnde schadevergoeding) kan worden gevorderd.

Er zijn drie vormen van rente: de wettelijke rente, de wettelijke handelsrente en de contractuele rente. Wat is het verschil en wanneer kunt u welke rente vragen? 

Bij elke rentevorm geldt dat de debiteur in verzuim moet zijn, voordat de rente gaat lopen.

Wettelijke rente

De 'gewone' wettelijke rente is geregeld in artikel 6:119 BW en geldt voor alle niet-handelstransacties (waarover hierna meer). Vereenvoudigd gesteld gaat het om alle situaties waarin consumenten betrokken zijn. Als gezegd moet eerst sprake zijn van verzuim. Bij de wettelijke rente is dat het geval indien:

• de afgesproken betalingstermijn is verstreken en de debiteur nog niet heeft betaald; of

• de debiteur schriftelijk is aangemaand tot betaling binnen een redelijke termijn, en de debiteur alsnog niet heeft betaald.

Daarna kunt u 2%2 rente op jaarbasis rekenen over de hoofdsom. Telkens na afloop van een jaar mag u het bedrag waarover de wettelijke rente wordt berekend vermeerderen met de over dat jaar verschuldigd geraakte rente. Dit heet ‘rente op rente’.

Wettelijke handelsrente

De wettelijke handelsrente3, de naam zegt het al, is van toepassing bij handelsovereenkomsten. Dit zijn overeenkomsten gesloten tussen (kort gezegd) bedrijven en/of overheidsorganen onderling. De handelsrente kan dus niet van toepassing zijn op een overeenkomst gesloten met een consument.

Ook hier is de debiteur in verzuim als niet binnen de afgesproken termijn is betaald. Als geen betalingstermijn is afgesproken, is de rente verschuldigd:

• 30 dagen na de ontvangst van een factuur óf, zoals recentelijk door de Hoge Raad is bevestigd, na een aan een factuur gelijkwaardig betalingsverzoek; of

• als de datum van ontvangst van de factuur niet vaststaat, 30 dagen na de dag waarop de prestatie is ontvangen; of

• als de prestatie eerst aanvaard moet worden, 30 dagen na aanvaarding van de prestatie of 30 dagen nadat de termijn voor de aanvaarding is verstreken.

De handelsrente bedraagt 8,05% op jaarbasis.4 Ook hier kunt u na afloop van het jaar rente op rente rekenen.

U kunt overigens alleen handelsrente rekenen bij te late betaling van een verschuldigde geldsom voortvloeiend uit de handelsovereenkomst zelf. Handelsrente rekenen over schadevergoeding - bijvoorbeeld - in verband met de ontbinding van de handelsovereenkomst kan dus niet.5 Daarvoor geldt weer de gewone wettelijke rente.

Contractuele rente

De contractuele rente6 is de rente die partijen (niet beperkt tot handelspartijen) met elkaar zijn overeengekomen. Het staat partijen vrij de hoogte ervan zelf te bepalen. Voor verzuim gelden dezelfde regels als bij de wettelijke rente. Als u wilt dat rente op rente wordt gerekend, moet u dat specifiek afspreken. 

U kunt wat betreft contractuele rente uiteraard afspreken met uw wederpartij wat u wil, maar let op als u te maken heeft met een consument! Op grond van Europese wetgeving is de rechter bij geschillen over consumentenovereenkomsten verplicht omwille van de consumentenbescherming zogenoemde 'oneerlijke bedingen' in de overeenkomst buiten toepassing te laten. Mocht u een contractuele rentebepaling in de algemene voorwaarden hebben opgenomen die ruim boven de wettelijke rente en boven de handelsrente ligt, dan zal deze bepaling al snel kwalificeren als een oneerlijk beding. U valt dan terug op de gewone wettelijke rente.

___________________

1. Hoge Raad 26 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:339.
2. De wettelijke rente wordt halfjaarlijks opnieuw vastgesteld, laatstelijk per 1 januari 2016.
3. Artikel 6:119a en art. 6:119b BW.
4. De wettelijke handelsrente wordt halfjaarlijks opnieuw vastgesteld, laatstelijk per 1 januari 2016.
5. Hoge Raad 1 januari 2016, ECLI:2016:70.
6. Artikel 6:119 lid 3 BW.