Spelregels voor staking minder streng
De kranten stonden er de afgelopen maand bol van. Een staking is nu 'eerder' toegestaan volgens de Hoge Raad. De eis dat een staking alleen is toegestaan als uiterste redmiddel vervalt.1 Daarmee brengt de Hoge Raad de Nederlandse regels in overeenstemming met het stakingsrecht zoals verankerd in het Europees Sociaal Handvest.
De verruiming van de stakingsregels vond plaats naar aanleiding van een conflict tussen de zorgaanbieder Amsta en FNV. FNV trachtte met Amsta te overleggen over arbeidsvoorwaarden, maar dit leidde niet tot het gewenste resultaat. FNV organiseerde vervolgens werkonderbrekingen en Amsta verzocht de rechter om dit te verbieden. De vraag was of de staking rechtmatig was.
Stakingen komen nog steeds regelmatig voor. Het is één van de belangrijkste pressiemiddelen van werknemersvakbonden om met werkgevers tot afspraken te komen. Het recht op vereniging en het daarbij behorende recht op staking is in onze grondwet verankerd, maar is ook gewaarborgd in een reeks internationale verdragen waaronder het Europees Sociaal Handvest. Volgens het Handvest is een staking toegestaan als de actie redelijkerwijs kan bijdragen aan een doeltreffende uitoefening van het recht op collectief onderhandelen. Een voorwaarde waaraan vrij eenvoudig kan worden voldaan.
Tot op heden voegden Nederlandse rechters hier steeds een extravoorwaarde aan toe. De staking mocht alleen als 'uiterste redmiddel' worden toegepast. Een strenge eis waar in veel gevallen niet aan kon worden voldaan. Nederland werd meerdere malen door 'Europa' op de vingers getikt voor deze praktijk. De extra eis was in strijd met het stakingsrecht zoals gewaarborgd in het Handvest. Deze waarschuwing mocht echter niet baten. De Nederlands rechters hielden vast aan de uiterste redmiddel-toets.
Tot 19 juni 2015: toen ging de Hoge Raad in de Amsta-zaak eindelijk om. Het Hof had naar het oordeel van ons hoogste rechtscollege ten onrechte de uiterste redmiddel-eis toegepast. Dit baanbrekende arrest heeft tot gevolg dat de Nederlandse stakingseisen minder streng zijn geworden. In overeenstemming met het Handvest is een staking nu eerder toegestaan.
1. Hoge Raad 19 juni 2015, ECLI:NL:HR:2015:1687 (FNV/Amsta).