Aansprakelijkheid werkgever

Het ongeval
Dat moet pijn hebben gedaan. Bij een ongeval op de werkvloer is de linkervoet van een werknemer bekneld geraakt tussen twee zogenaamde ‘stapelaars’; een soort heftrucks waarbij de gebruiker naast het apparaat loopt. Naast dat dit veel pijn oplevert, is de werknemer hierbij voor acht procent blijvend invalide geraakt, en lijdt hij behoorlijk wat schade. Kan de werknemer zijn werkgever aansprakelijk stellen voor deze schade?

Op het eerste gezicht lijkt daar misschien veel voor te zeggen, totdat blijkt dat de werknemer ten tijde van het ongeval – in strijd met de veiligheidsvoorschriften – niet naast het apparaat liep, maar op het bedieningspaneel zat en zichzelf met kracht liet voortduwen. Als gevolg hiervan kon hij de besturingsarm niet goed bedienen en bungelden zijn voeten boven de grond of schoven zijn voeten over de gladde vloer. Is de werkgever onder deze omstandigheden nog steeds aansprakelijk?

Deze situatie is aan de orde in een recent gewezen arrest van het Hof Amsterdam, waarin duidelijk uiteen wordt gezet hoe ver de zorgplicht van een werkgever reikt.[1]

Zorgplicht werkgever
In principe is een werkgever aansprakelijk voor schade die een werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt. De werkgever kan hier slechts aan ontkomen door aan te tonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan, of dat de schade in belangrijke mate het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer.

Deze zorgplicht van een werkgever is beschreven in artikel 7:658 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek. Kort gezegd komt deze plicht erop neer dat de werkgever zijn uiterste best moet doen om te voorkomen dat de werknemer schade lijdt.

De werkgever in deze zaak meent dat hij aan deze verplichting heeft voldaan. Hij voert onder andere aan dat in de voorschriften erop is gewezen dat het verboden is om personen op te tillen met de lepels van de heftrucks, en om intern transportmateriaal te gebruiken om medewerkers te vervoeren.

Het Hof Amsterdam vindt dit niet voldoende. Voorop wordt gesteld dat de zorgplicht van de werkgever weliswaar geen absolute waarborg schept voor de bescherming van de werknemer, maar dat niet snel mag worden aangenomen dat de werkgever aan zijn zorgplicht heeft voldaan, gelet op de ruime strekking hiervan. De werkgever had naar het oordeel van het hof nauwer toezicht behoren te houden op de behoorlijke naleving van de veiligheidsvoorschriften. Omdat een stapelaar een potentieel gevaarlijke machine is en de werkgever had kunnen weten dat een werknemer hiermee niet op de voorgeschreven manier mee om zou kunnen gaan, had hij meer beschermende maatregelen moeten treffen. Volgens het hof heeft de werkgever dus niet aan zijn zorgplicht voldaan.

Opzet of bewuste roekeloosheid
Blijft voor de werkgever het argument over dat de schade ‘in belangrijke mate’ het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer. De werkgever voert aan dat de werknemer de stapelaar heeft gebruikt in strijd met de voorschriften, en dat hij hierdoor welbewust een gevaarlijke situatie heeft gecreëerd. Daarnaast heeft de werknemer volgens de werkgever welbewust de keuze gemaakt om zijn snelheid niet aan deze gevaarlijke situatie aan te passen, wat ook in strijd is met de veiligheidsvoorschriften. De werkgever voert dus in feite een ‘eigen-schuld-dikke-bult-verweer’.

Ook hierin gaat het hof niet mee. Volgens het hof is niet gebleken dat het handelen van de werknemer een zodanig gevaarlijke gedraging is dat de werknemer had behoren te beseffen dat hij dit niet had moeten doen. Hierbij speelt mee dat de werkgever er rekening mee had behoren te houden dat de werknemer minder voorzichtig is doordat hij zich dagelijks in deze werksituatie bevindt.

Volgens het hof is er dus geen sprake van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer. De werkgever is aansprakelijk voor de schade die de werknemer lijdt als gevolg van het ongeval.

Advies
Natuurlijk zijn er bij een dergelijk ongeval eigenlijk alleen maar verliezers. De verantwoordelijkheid voor dit verlies wordt in de praktijk, zo blijkt, al snel bij de werkgever gelegd.

Mocht u als werknemer een ongeval in de uitvoering van uw werkzaamheden zijn overkomen, dan loont het vaak om de werkgever aansprakelijk te stellen. De zorgplicht van een werkgever reikt immers ver.

Wanneer u werkgever bent, is het van groot belang om (naast het afsluiten van adequate verzekeringen) goed na te gaan waar mogelijke risico’s liggen voor uw werknemers op de werkvloer. De uitspraak van het Hof Amsterdam toont nog maar eens aan dat het ter beschikking stellen van veiligheidsvoorschriften alleen niet voldoende is; een werkgever is gehouden om actief toe te zien op naleving hiervan.

[1] Gerechtshof Amsterdam, 5 februari 2019, ECLI:NL:GHAMS:2019:284.